LGS Öğrencileri ve Velileri İçin Sınav Anının Yönetimi

LGS Öğrencileri ve Velileri İçin Sınav Anının Yönetimi: Sınav Haftası, Anı ve Sonrası İçin Stratejiler

1. Sınav Haftası Önerileri

Sınavdan bir hafta önceki dönem, öğrencilerin hem zihinsel hem de duygusal olarak sınava hazırlandığı kritik bir aşamadır. Bu süre boyunca yapılan her şey, sınav gününe doğrudan etki edebilir. Bu nedenle dikkatle ve özenle bu süreci geçirmekte fayda vardır.

Veliler İçin Öneriler

🔹 Destekleyici Ama Baskısız Olun

Çocuğunuzun yanında olduğunuzu her fırsatta hissettirin. Ancak bunu yaparken ona baskı kurmamaya özen gösterin. “Bu sınav senin her şeyin.”, “Kazanmaktan başka çare yok.” gibi söylemler çocuğun üzerinde ciddi bir baskı yaratabilir. Bunun yerine, “Sana güveniyorum, elinden geleni yapacağından eminim. Duyguların oldukça karışık olmalı. İstersen benimle paylaşabilirsin.” gibi destekleyici ama rahatlatıcı ifadeler kullanmak, çocuğun özgüvenini besleyecektir.

Bazı aileler iyi niyetle daha çok çalışma telkininde bulunsa da, bu telkinler bazen öğrencinin kaygısını artırabilir. Çocuklar sözlü mesajlar kadar, ebeveynlerinin her türlü tutumu, jest ve mimiklerinden bazı sözel olmayan mesajlar çıkartabilirler. Unutmayın ki bir çocuğun kendine olan inancı, en çok ailesinin tavrıyla şekillenir.

🔹 Sevgiyi Koşulsuz Sunun

“Sen bizim evladımızsın. Seni seviyoruz ve hep seveceğiz.” şeklinde açıklamalar yaparak öğrenci rahatlatılmalıdır. Öğrenci, ailesinin sevgisini kazanmak için özel bir gayret sarf etmek zorunda olmadığını anlayacaktır. (Koşulsuz sevgi) Birçok öğrenci istenilen liseye girememe durumunda anne ve babalarının kendilerine yönelik sevgi ve güvenlerini kaybedeceklerini düşünmektedirler.

“Başarılı olursam beni daha çok severler.” düşüncesine sıkça rastlanmaktadır. Başarılı ya da başarısız her koşulda onların yanında olabileceğimizi onlara hissettirin.

🔹 Günlük Rutinleri Bozmayın

Öğrenciler, sınav haftasında da daha önceden alıştıkları uyku, beslenme ve çalışma düzenini devam ettirmelidir. Son anda “gece geç saatlere kadar çalışmak”, “hızlıca tüm konuları tekrar etmek” gibi alışılmadık davranışlar öğrencinin biyolojik ritmini bozabilir. En iyi sonuç, alışkanlıklarla desteklenen bir düzenden çıkar. Sınava kısa bir süre kaldığında evdeki düzen ve genel hava “her zamanki gibi” olmalı. Örneğin sınava bir hafta kala annenin çocuğuna en sevdiği yemekleri yapması bile olağanüstü davranma tanımına uymaktadır.

🔹 Kaygınızı Yansıtmayın

Kaygı bulaşıcı bir duygudur. Çocuğunuzun geleceği konusundaki endişeleriniz çocuğunuza yansır.

Bu nedenle öncelikle aileler kaygılarını azaltmaya çalışmalıdırlar. (model alma)

Çocuklar, ebeveynlerinin ruh halini çok kolay hisseder. Sizin taşıdığınız kaygı, farkında olmadan çocuğunuza da geçebilir. Eğer sizde yoğun bir stres varsa, kısa yürüyüşler yapmak, nefes egzersizleri denemek ya da sakinleştirici müzikler dinlemek gibi yollarla kendi duygularınızı dengeleyin.

“Sınav için en az şu kadar net yapmalısın”, “Matematik ve Türkçeden ful yapmalısın.”, “Başarılı olmalısın.” “Kendini dersine vermelisin.”, “Bu yıl mutlaka kazanmalısın.” vb. türünden zorunluluk ifade eden cümleler öğrencinin kaygısının artmasına neden olmaktadır. Bu tür zorunluluk ifade eden sözleri mümkün olduğunca az kullanmaya çalışın. Negatif motivasyondan uzak durun. Mesela, “Bu gidişle sen asla kazanamazsın”, “Yata yata sınav kazanılmaz.”, “Bu kadar çalışmayla kazanamazsın.” gibi cümleler asla telaffuz edilmemeli.

🔹 Çocuğunuzu başka çocuklarla kıyaslamayın

Çocuğunuzu hiçbir zaman başka çocuklarla kıyaslamayın. Olumlu etkisi olacağı beklenilen bu davranış ve söylemler, halihazırda ergenlik döneminde benliği gelişmekte olan çocuğunuzun sadece “yetersizlik ve başarısızlık” algısını pekiştirecek ve sizden duygusal olarak uzaklaşmasına neden olacaktır. Her çocuk özeldir asla unutmayın. Çocuğunuzu sadece kendisiyle karşılaştırmalısınız. Yani önceki başarısı, önceki davranış biçimleriyle şimdiki durumu karşılaştırmak daha olumlu sonuç verecektir. Üstelik çocuğunuzu başkalarıyla karşılaştırdığınız zaman onların da sizi başka anne babalarla karşılaştırma hakkı doğmuş olur.

🔹 Birlikte plan yapın

Sınav haftası boyunca çocuklarınızla sınav sonrası için gelecek planları ve iyi hissedebilecekleri aktivite planlamaları yapabilirsiniz. Bu sayede, hem sınavın eğitim hayatının bir bölümü ve bir basamağı olduğunu fark edebilmesini sağlayacak hem de sınavın “her şeyin sonu olduğu” düşüncesinden uzaklaşmasına yardımcı olacaksınız.

🔹 Güveni doğru ifade edin

Anne ve babaların “sana güveniyorum” ifadesini öğrenciler genelde “senden bekliyorum” şeklinde algıladıklarından bu ifadeyi sıkça kullanmak olumlu bir etki yaratmamaktadır. Hatta kaygıyı artırabilmektedir. Eğer çocuğunuzun gerçekten çalıştığını gözleyebiliyorsanız “Ne kadar emek harcadığını görüyorum, benim için önemli olan sonuç değil harcadığın emek ve çaban.” demek daha etkili olabilir.

🔹 Sınav öncesi “iyi dilek” telefonları için önlem alın

Sınava bir gün kala yakın çevredeki birçok kişi özellikle aile büyükleri, akrabalar iyi niyetle, öğrencilere başarı dilemek amacıyla telefon etme gereksinimi duymaktadır. Ancak iyi niyetle yapılan bu girişim genelde sınava girecek öğrencide ne yazık ki negatif bir etki yaratmaktadır. “Başaracaksın, biliyorum, sana güveniyorum, hadi göster kendini, başar ve çık, beyaz önlük sana yakışacak, iyi bir doktor olacaksın!” gibi hoş görünen sözler öğrencilerde olağan sınav heyecanını doruklara taşımaktadır. Bu nedenle, bu tür telefon konuşmalarında anne ve babaların çocuklarını koruma rolünü üstlenmelerinde, çocuklarının bu konuşmalara katılmalarını engellemelerinde yarar vardır.

🔹 Çocuğunuzdan beklentilerinizde gerçekçi olmaya çalışın

Her anne baba için kendi çocuğu elbette daha özeldir. Ancak birey olarak her bireyin de belli alanlarda kuvvetli yönleri olabildiği gibi belli alanlarda da zayıf özellikleri olabilir. Örneğin sözel dersleri sayısaldan daha iyi olan bir öğrenciye “Fen lisesi kazanmalısın, doktor olmalısın” şeklinde baskı yapılması gerçekle uyumlu bir beklenti olmayacaktır. Beklentileriniz ile çocuğunuzun yapabilecekleri birbiriyle uyumlu olursa çocuğunuz daha az kaygı yaşayabilir. 

Öğrenciler İçin Öneriler

🔹 Planlı ve Dengeli Çalış

Bu hafta “her şeyi baştan sona öğrenmek” değil, mevcut bilgileri pekiştirme zamanıdır. Önceki denemelerde yaptığın hataları gözden geçir, eksik konulara kısa tekrarlar yap, çıkmış sorular çöz. Gününü parçalara bölerek çalışmak daha verimli olur. Mesela “sabah tekrar, öğleden sonra deneme sınavı, akşam genel tekrar” gibi.

🔹 Sağlığını Önceliğe Al

Zihnin çalışırken bedeninin dinç olması gerekir. Her gün en az 7-8 saat uyumaya, düzenli beslenmeye ve bol su içmeye özen göster. Günde 20-30 dakikalık bir yürüyüş bile zihinsel performansına olumlu etki eder.

🔹 Kendini Motive Et

Küçük hedefler belirleyerek kendini ödüllendir. Mesela, “Bu konuyu bitirince 15 dakika müzik dinleyeceğim.” gibi. Ayrıca kendine geçmiş başarılarını hatırlat: “Ben daha önce de başardım, bunu da yapabilirim.” Güçlü cümlelerle iç konuşmanı olumlu hale getir.

2. Sınav Anı Önerileri

Sınav günü geldi çattı. Artık tüm hazırlıklar tamamlandı ve sıra bilgini, dayanıklılığını, odaklanma gücünü ortaya koymaya geldi. Bu sınav senin yapabildiklerini ortaya çıkarabilmen için önemli. Kaygıyı iyi yönetebilmek ve düşünceler yerine sınav anına odaklanmaya çalışmak mutlaka işe yarayacaktır.

Veliler İçin Öneriler

🔹 Güven Verici Konuşmalar Yapın

Sınav sabahı, çocuğunuzun yanında sakin ve huzurlu bir tavırla bulunmanız çok önemlidir. Onu sabah “Çok heyecanlı mısın? Dikkatli ol bak!” gibi sorularla bunaltmayın. Bunun yerine “Bugüne kadar çok çalıştın, elinden gelenin en iyisini yapacaksın.” gibi sade ve güven verici ifadeler yeterlidir.

🔹 Tüm Belgeleri Önceden Hazırlayın

Sınav giriş belgesi, kimlik, kalem, silgi, yedek kalem ve varsa su şişesi gibi malzemeleri sınavdan bir gün önce çantaya yerleştirin. Sabah bunları aceleyle hazırlamak stresi arttırabilir. Sınav saatini ve trafiği hesaba katarak evden çıkın ve vaktinde sınava girilecek okulda olmaya özen gösterin. (Sınavdan önce çocuğunuzun sınava gireceği okulu görmek faydalı olacaktır.)

🔹 Kahvaltıyı İhmal Etmeyin Ama Dengeli Olun

Aç karna sınava girmek doğru değildir ama çok ağır ve yağlı bir kahvaltı da zihni yorar. Alışık olunan besinlerden oluşan dengeli bir kahvaltı tercih edin: yumurta, peynir, ekmek, ceviz gibi enerji veren besinler ideal bir tercihtir.

Öğrenciler İçin Öneriler

🔹 Sınav Sabahı Sakin Ol

Sınav sabahı biraz heyecan olabilir, bu tamamen doğaldır. Nefes al, esne, yüzünü yıka ve aynaya bakıp kendine güven ver. “Hazırım, bu benim zamanım.” demeyi unutma.

🔹 Sınav Esnasında Stratejik Ol

Zor sorularla karşılaştığında panik yapma. Hemen geç ve bildiğin sorulara yönel. Sonra geri dönersin. Turlama taktiğini uygulayabilirsen sınavda mutlaka zamanın kalacak. Zamanı dengeli kullan ama sorulara özen göstermeyi ihmal etme. Her soruya eşit odaklan; bazen kolay sorularda bile dikkatsizlikten hata yapılabiliyor.

🔹 Kendine Güven

Unutma, bu sınav senin bilgi birikimini ve gayretini ölçüyor. Sonuç ne olursa olsun, sen bu sürecin başından sonuna kadar elinden geleni yaptın. Kendine inan, çünkü bu güven senin en büyük gücün olacak.

3. Sınav Sonrası Önerileri

Sınav bittiğinde, geriye sadece sonucu beklemek kalır. Ancak bu süreç de başlı başına dikkatle yönetilmesi gereken bir dönemdir. Sınav sonrası tatil ve rahatlama için bolca vaktin olacak.

Kılavuzda belirtilen tarihlerde tercih dönemine kadar tatilin tadını çıkarmak iyi gelecektir. Sonraki süreçte, tercih döneminde neler yapılacağını, hangi okulları tercih edebileceğini ve okulların ne gibi olanaklara sahip olduğunu önceden araştırmanın faydası olacaktır.

Veliler İçin Öneriler

🔹 Sonucu Sakince Karşılayın

Çocuğunuz sınavdan çıktığında ona hemen “Nasıl geçti? Kaç doğru yaptın?” gibi sorular sormaktan kaçının. Öncelikle sınavdan çıktığına, rahatladığına odaklanın. Belki de sadece sarılmak ve “Geçmiş olsun.” demek yeterlidir.

🔹 Eleştiri Yerine Takdir Edin

Çocuğunuzu sadece sonucu için değil, gösterdiği gayret için de tebrik edin. “Sen bu süreçte çok çalıştın ve gerçekten çok iyi mücadele ettin.” gibi ifadeler, çocuğun özgüvenini pekiştirir. Çocuğunuzun, sürekli olumsuz yanlarını, yapamadıklarını vurgulamak yerine, olumlu yanlarını, çabalarını görmek onun kendisine olumlu bakmasını kolaylaştırır.

🔹 Geleceği Birlikte Planlayın

Sınav sonrası süreç, yeni bir dönemin başlangıcıdır. Lise tercihleri, yaz tatilindeki etkinlikler ve bireysel gelişim hedefleri bu dönemde konuşulabilir. Çocuğunuza seçenek sunun ve karar sürecine aktif olarak katılmasına izin verin.

Öğrenciler İçin Öneriler

🔹 Kendini Ödüllendir

Sınav bitti! Artık dinlenmenin, eğlenmenin ve kendine vakit ayırmanın zamanı geldi. Sevdiğin şeyleri yap, uzun süredir izlemek istediğin filmi izle, kitap oku veya arkadaşlarınla zaman geçir. Birçok farklı duyguyu deneyimleyerek geçirdiğin bu sınav dönemini sağlıkla ve sabırla atlatabildiğin için kendini tebrik et!

🔹 Sonuç Ne Olursa Olsun Değerin Aynı

Unutma, bu sınav senin değerini belirlemez. Sınav kişiliğini, yeterliliğini ve karakter özelliklerini de ölçemez. Sınav sonucu yalnızca bir sayıdan ibarettir. Senin karakterin, azmin, emeğin ve iyi niyetin bundan çok daha kıymetlidir.

🔹 Yeni Bir Döneme Hazırlan

Ortaöğretim hayatın başlıyor. Bu yeni dönemde kendine hedefler koy: Hangi alanda ilerlemek istiyorsun? Neleri öğrenmek istiyorsun? İlgi alanlarını keşfetmek için bu yaz bir fırsattır.

Son Söz: Yolun Başındasınız, Yanınızdayız!

LGS sadece bir sınavdır. Sizi tanımlayan tek şey bu sınavın sonucu değildir.

Aile desteği, bireysel çaba ve birlikte geçirilen anlamlı zamanlar, bu yolculuğun en kıymetli parçalarıdır. Sizler, bu sürecin kahramanlarısınız.

Unutmayın: Hayatta her zaman yeni yollar, yeni başlangıçlar vardır. Bizler, bu yolculukta size eşlik etmekten onur duyuyoruz. Tüm öğrencilere başarılar, tüm velilere kolaylıklar diliyoruz!