Öğrencilerin Sıkça Yaptığı Hatalar: Mentör Gözünden Doğru ve Yanlışlar

Sınav dönemi, doğrular ve yanlışlarla doludur. Birçoğumuz bu hataları yapmamak için sayısız içerik tüketir, zorlanmadan başarıya ulaşmak isteriz. Tabii araştırmaya başladığımızda büyük bir bilgi yığınıyla karşılaşır, hangisinin doğru hangisinin yanlış olduğunu ayırt edemeyiz. Hatta bazen kafamız o kadar karışır ki stres yapar, bir adım bile atamayız. Korkmayın, çoğu hatayı yapmış ve üç kez sınava girmiş biri olarak bu yazıda yanınızdayım!

Bu yazıda öğrencilerin sıkça yaptığı ders çalışma hatalarından sınav anında yaptıkları yanlışlara kadar birçok konuyu ele alacak; hazırlık süreciniz, motivasyonunuz ve sınav anı psikolojiniz için en doğru yolları inceleyeceğiz. Hazırsanız, bu hatalardan nasıl kaçınacağımızı birlikte keşfetmeye başlayalım!

Öğrencilerin Ders Çalışırken Sıkça Yaptığı Hatalar

Başarıya giden en önemli yol ders çalışmaktan geçiyor fakat bu hepimiz için bazen zorlayıcı olabiliyor. Saatlerce masa başında oturup çalıştığını düşünüp yine de verim alamadığın oldu mu? Peki bu neden oluyor dersin? Hadi gel nerelerde hata yapıyoruz bakalım!

• Bazen neyi, ne zaman ve nasıl yapacağımızı bilemeyiz. Plansız çalışınca zamanı kontrol edemeyiz ve verim düşer. Oysa doğru bir plan hem motivasyonumuzu artırır hem de bizi başarıya götürür. Fakat sadece çalışmak yetmez, nasıl çalıştığımız da önemli. Bol tekrar yapmalı, denemelerden kaçmayıp eksiklerimizi görmeli ve emin adımlarla ilerlemeliyiz. Tabii bunları yaparken sadece sevdiğimiz derslere odaklanmak yerine dengeli bir program hazırlamalıyız. İyi olduğumuz dersleri güzelce dağıtarak motivasyonumuzu artırabiliriz. Bunun yanında, ara vermek de çok önemli. Çalışma süresi boyunca kısa molalar vermek hem beyninizi dinlendirir hem de uzun süre odaklanmanızı sağlar. Unutmayın, sağlıklı bir zihin ve beden, daha verimli bir çalışma süreci demektir. Ama en önemlisi, disiplinli çalışmayı ihmal etmemek!

Sınava Hazırlık Sürecinde Yapılan Yaygın Yanlışlar

Daha önce hiç deneyimlemediğiniz bir patika düşünün, herkesin bir fikri var ama hangisi doğru, hangisi yanlış? Siz ne yapacaksınız bilmiyorsunuz. Herkesin deneyimi farklıdır tabii. Ama ben şu üç hataya kesinlikle düşmeyin derim:

• Sınav hazırlığı yaparken yapılan en yaygın hatalardan biri, gerçekçi olmayan planlar yapmaktır. Yeni başlayan bir öğrenci düşünelim. Genellikle kendini yeterince tanımadığı için kulaktan dolma bilgilerle, “Bunu da yaparım, şunu da yaparım.” diyerek çok ağır bir program oluşturur. Ancak gün sonunda bu yoğun programa yetişemeyip pes edilir. Bu durumu yaşamamak için başlangıçta daha hafif ve esnek bir planla başlamak, hatta profesyonel bir yardım almak çok faydalı olabilir. Gerçekçi bir plan demek, sadece uzun uzun çalışmak değil; yapabildiğimiz kadarını, ihtiyacımız kadarını çalışmak demek. Yani, her dersten biraz ama verimli bir şekilde ilerlemek, uzun vadede çok daha etkili olacaktır. Hatta isterseniz size yardımcı olabilecek bir videomuz da var: https://youtu.be/6r3fE8tT3T0?si=VUl2XHgrbwrQyLwB 

• Bir hata daha var ki çoğumuz yapıyoruz. Deneme çözmekten kaçıyoruz! Peki, neden? Tabii bunun altında kendimizi yeterli görmemiz, sonuçlarımızın mükemmel olmasını beklememiz ve denemeye yanlış bir gözle bakmamız da var. Şahsi olarak konuşmam gerekirse ben ilk hazırlanmaya başladığım andan itibaren denemelere girdim ve son ana kadar da bırakmadım. Çünkü denemeler “çalıştığımız konuları” kısıtlı süre içinde, karma olarak sunulduğunda ne kadar çözebildiğimizi ölçer. Üstelik, eksiklerimiz için bize net bir veri verirken, hız ve pratik kazandırır. Hem de bunların yanında sınav psikolojisine de hazırlar. Deneme kaçınılacak bir şey değil, kendinizi görmeniz için bir fırsattır!

• Yanlış yöntemle tekrar yapmak, birçok öğrencinin “Netlerim neden artmıyor? Nerede hata yapıyorum?” sorularının cevabı aslında. Peki, tekrar yaparken hangi verilerden yararlanıyoruz? Gerçekten doğru yerlere mi bakıyoruz? Birçoğumuz denemede sadece çözdüğümüz sorularla ilgileniyoruz. Ya çözemediklerimiz? Bence en önemlisi çözemediğimiz sorular. Örneğin üç deneme üst üste hız problemlerinde yanlış yaptık. Bize net bir veri verir bu. Hız problemleri üzerinde çalışmalıyız. Peki ama nasıl? Öğrenciler genellikle konuları gözden geçirirken, neden yanlış yaptıklarına odaklanmadan öğrenmeye çalışır. Oysa, asıl önemli olan hatalarımızı analiz etmek ve doğru yöntemle çalışmaktır. Burada, farklı çalışma teknikleri kullanmak hataların azalmasına yardımcı olabilir. Örneğin aynı tarz soru çözümlerini izlemek, farklı kaynaklardan öğrenmeye çalışmak, anahtar noktaları not almak gibi yöntemler hataları düzeltmede etkili olur böylece güçlü adımlarla devam edebiliriz. Bu konu hakkında size şu videoyu önerebilirim: https://youtu.be/8QO0sVU5Ctw?si=_B9cCgyfHY7EFg04

Motivasyon Kaybına Yol Açan Hatalar ve Doğru Yaklaşımlar

Sınav yolu engebeli, inişleri çıkışları olan bir yol. Bu süreçte birçok etken altında kalabilir, kendimizi iyi hissetmeyebiliriz. Hatta mezuna kalmak fikrine bile yakın hissedebiliriz. Ancak, bunu yaşamamak yani motivasyonumuzu artırmak için neler yapabiliriz bir bakalım.

• Bana “Motivasyon kaybına yol açan en büyük hata nedir?” diye sorsalar gerçekçi olmayan hedefler derim. Şöyle ki yeni başlamanın verdiği o özgüvenle çoğu zaman gerçekçi olmayan hedefler koyuyoruz. Mesela, TYT'ye yeni başladığınızda “İki ayda her şeyi bitiririm.” gibi bir hedef koymak, aslında çok zorlayıcı olabilir. Uzun bir süreç olan TYT için böyle büyük bir hedef koyduğunuzda işler yolunda gitmediği zaman motivasyon kaybı yaşamanız çok olası. Bunun yerine, “Bu hafta şu konuda biraz daha iyi olacağım.” gibi daha küçük hedefler koymak çok daha mantıklı. Küçük adımlarla ilerleyerek, her başardığınızda kendinizi kutlamak, moral kaybını engeller ve kendinize olan güveninizi artırır. Her küçük başarı, bir sonraki adıma daha hazır hissetmenizi sağlar. Gerçekçi hedeflerle çalışmak, uzun vadede daha verimli olur, özellikle YKS gibi uzun bir süreçte. Kendinizi iyi tanıyıp taşıyabileceğiniz yüklerle ilerlemeye çalışın. Böylece hem sürecin sonuna kadar motivasyonunuzu kaybetmeden devam edebilir hem de gerçekten istediğiniz sonuca ulaşabilirsiniz.

• Sınav süreci uzun ve iniş çıkışlarla dolu bir yolculuk. Eğer sadece sonuca odaklanırsak, motivasyon kaybı yaşamak kaçınılmaz olur. Düşünsene, her gün kalkıp sonucunu ancak bir yıl sonra alacağımız (kesin olmayan) bir işi, sorgusuz sualsiz, hep aynı motivasyonla yapmamız bekleniyor. Ama biz insanız ve başarı hissine açız! Sürekli sadece büyük hedefe odaklanmak yerine süreci küçük aşamalara bölmek ve kendimizi küçük başarılarla ödüllendirmek hem daha sağlıklı hem de daha sürdürülebilir olur. Mesela, “Bu hafta fizik optik konusunu bitireceğim.” dedik ve hafta sonunda gerçekten tamamladık. Bu, bizi hem mutlu eder hem de “Başardım!” hissiyle motive eder. Kendimize bu küçük başarıları hatırlatmak, büyük hedefe doğru ilerlerken daha az stresli ve daha kararlı olmamızı sağlar. Özetle, sınava hazırlık maratonunda sadece sonuca değil, attığımız her adıma da değer vermeliyiz.

• Maalesef bu sınav çoğu zaman bir yarış gibi görülüyor. “Arkadaşım şu kadar soru çözdü.”, “Biri şu kadar net yaptı.”, “Kuzenim özel ders alıyor.”, “Sınıfın birincisi günde 8 saat çalışıyor.” gibi sözler ister istemez bizi etkiliyor. Sonra ne oluyor? Kendimizi başkalarıyla kıyaslayıp gün geçtikçe yetersiz hissediyoruz. Evet, sınav sonucu açısından bakarsak bu bir yarış gibi görünebilir ama işin aslı öyle değil. Çünkü herkesin süreci farklı işliyor! Hepimiz farklı hızlarda öğreniyoruz, farklı yöntemlerle çalışıyoruz ve güçlü olduğumuz konular bile değişiyor. Yani ihtiyaçlarımız değişiyor bu yüzden en iyisi başkalarıyla değil kendimizle yarışmalıyız! Mesela geçen hafta 1 saat çalışabiliyordun ama bu hafta üç saate mi çıktın? Tebrikler gelişiyorsun! Günbegün üstüne koyarak devam edip disiplinini bırakmadığında ve en önemlisi başkalarının değil kendinin ne yaptığına odaklandığında ister senden çok önce başlamış olsunlar ister şartları daha iyi olsun gün sonunda başarıya ulaşacağına eminim. O yüzden kendine güven, pes etme ve merak etme bu süreci en iyi sen yöneteceksin.

Sınav Anında Yapılan Hatalı ve Doğru Davranışlar

Sınav anı hepimiz için bir muamma. Önerileri ile sizi rahatlatacak bir video için şu linki tıklayabilirsiniz: https://youtu.be/81UNuKwYV88?si=0-qgiOVPtuVLxXFY

Üç kez sınava girmiş biri olarak gördüğüm ve yaşadığım en yaygın hataları ve doğruları düşündüğümde, ilk üç galiba şunlar olurdu:

• Sınavda yapılan en büyük hatalardan biri, son anda taktik değiştirmek. Oysa biz deneme sınavlarını doğru yöntem için çözüyoruz değil mi? Amacımız, kendimizi tanımak, hangi yöntemlerin bize iyi geldiğini görmek ve en doğru stratejiyi bulmak. Ama bazen sınavdan önce bir yerde bir şey izliyoruz, birinin bir taktiğini duyuyoruz ve “Acaba ben de böyle mi yapsam?” diye düşünmeye başlıyoruz. Sonra sınav anında, kafamız karışıyor ve daha önce hiç denemediğimiz bir yöntemi uygulamaya çalışıyoruz. İşte tam burada işler karışıyor! Yeni bir şeye alışmaya çalışırken zaman kaybediyoruz, stresimiz artıyor ve dikkatimiz dağılıyor. Bir anda sınava değil, kullandığımız yeni yöntemin işe yarayıp yaramadığına odaklanıyoruz. Bu da bizi daha çok strese sokuyor. Halbuki sınav anında en çok ihtiyacımız olan şey güven ve huzur. Daha önce denediğimiz, alıştığımız ve kendimizi rahat hissettiğimiz yöntemle ilerlemek, bize hem zaman kazandırır hem de daha sakin kalmamızı sağlar. Bu yüzden sınavdan önce kendin için en doğru stratejiyi belirleyip onunla devam etmek en iyisi. Yani sınav anında yeni bir şeyler denemek yerine iyi bildiğin yöntem neyse, o yoldan gitmek her zaman daha sağlam ve güvenilir bir seçenek olacaktır.

• Sınav anında zaman su gibi akıp geçer. Saate bakarız, soruları sayarız, panikleriz. Sanki biz panik yaptıkça zaman daha da hızlanır. Elimiz ayağımıza dolaşır ve her şey bitmiş gibi gelir. Ama hayır! Dur. Hiçbir şey bitmedi. Bir nefes al ve her şeyi başa alalım. Bunu en iyi kendi deneyimimle anlatabilirim. İlk kez TYT’ye girdiğimde sınav başlamıştı ve ben ilk dört Türkçe sorusunu okuyup hiçbir şey yapamamıştım bile. Telaşa kapılmaya başladım çünkü beş dakika kaybetmiş ve daha hiçbir şey işaretlememiştim. Bir anda sınav bitecek ve hiçbir şeyi başaramayacak gibi hissettim. Sonra baktım telaşlandıkça daha çok vakit kaybediyorum. “Dur!” dedim kendime “Bir nefes al!”. Benim için kolay konuyla başlamak istedim ve dil bilgisi sorusu açıp okuduğum gibi çözdüm sonra özgüvenim arttı. Sonra bir sonrakini de çözdüm çözebildikçe sanki her şey daha da mümkün geliyordu. Türkçeyi çözüp tekrar ilk dördüne döndüğümde aşırı basit gelmişti. Sadece heyecandan yapamamışım. Yani demem o ki! Sınav anı ne yaşarsanız yaşayın asla bırakmayın. Birini çözemediyseniz diğerine geçin. Bırak gitsin belki de tekrar döndüğünde daha kolay olacak. Unutma asıl mesele pes etmemek, böylece tereyağından kıl çeker gibi halledeceksin!

• Sınav ne kadar bilgimizi ölçse de bir yerde strateji sınavı. Soruları kısa sürede ve doğru bir şekilde cevaplamamız bekleniyor. Sınav anı yapılacak en doğru şeylerden biri süre planlamasıdır. Evet sınava odaklanacağız ama bunun yanında ne kadar süre geçtiğini de kontrol etmek zorundayız. Türkçeyi çözdük, fene geçtik, feni çözdük, sosyali çözüyoruz... Tamam, ama kaç dakikamız kaldı? Bunu bilmeden devam edersek sonunu bilmeden yürüdüğümüz bir yol gibi olacak. Benim bu konuda tavsiyem en azıdan yirmi soruda bir kafamızı kaldırıp saate bakmaktır. Tabii bunu her sayfa başında yapmak da zararlı olabilir. Kendinize olması gerekenden fazla strese sürükleyebilirsiniz.

• Bir konu daha var tabii. Sorularla inatlaşıp zaman kaybetmemek. Gün sonunda bizim net sayımıza bakılıyor. Bu yüzden beş dakikanızı bir soruya vermek yerine bu süreyi birçok soruya kullanmak eminim daha verimli olacaktır. Yani sorularla inatlaşmayın, çözemediniz diğerine geçin. Turlama yöntemini duymuşsunuzdur; önce kolay ve çözülebilir soruları yapın, sonra zor olanlara ikinci turda geri dönün. Gerekirse üçüncü turda tekrar deneyin, ama asla bir soruda uzun süre takılıp kalmayın. Unutmayın, zamanla yarışıyoruz!

Sinem YURDUSEV